Gitaarlessen voor pop- en rockmuziek

Iedere stad in Nederland heeft wel een of meerdere gitaardocenten, van gitaarles Utrecht en Amsterdam tot Leeuwarden en Maastricht. Wat kan een leerling vandaag de dag nou verwachten van zo’n docent? Wat voor type les wordt er eigenlijk gegeven in Nederland?

Ook in deze tijd wordt door veel gitaardocenten die onderwijs geven in pop- en rockmuziek nog steeds een onderwijsmodel toegepast dat oorspronkelijk uit de klassieke muziek afkomstig is: Het aanleren van (-meestal door de docent gekozen-) nieuwe nummers vindt vooral
plaats met behulp van opgeschreven informatie (in noten of tabulatuur); vervolgens wordt de reproductie van bekende nummers tot in de details bevorderd. Dit leidt vaak ertoe dat rock-riffs en clichés eindeloos worden herhaald zonder dat inzicht wordt overgebracht onder welke omstandigheden de bekende bands oorspronkelijk aan hun ideeën zijn gekomen.

Omdat de kennisoverdracht in zogenaamde “lichte muziek” traditioneel echter totaal anders verloopt dan in klassieke muziek vraagt dit ook voor een specifieke aanpak voor gitaristen: Dit geldt voor alle vormen van pop/ rock/ jazz/ blues/ folk/ country/ reggae/ wereldmuziek e.d. De geschiedenis van popmuziek laat namelijk zien dat tot ver in de jaren zeventig van de 20e eeuw de meeste kennis zonder docent werd overgedragen in sessies waar de minder ervaren gitaristen tijdens het samenspel met meer ervaren muzikanten via luisteren en afkijken al doende leerden om hun collega’s te imiteren.
Uiteraard speelde ook het uitzoeken van gitaarpartijen van opnames een belangrijke rol. Maar de grens tussen imitatie, variatie en de verwerking van riff’s, solo’s en akkoordenschema’s in eigen compositie’s was veel vloeiender.

Deze toe-eigening van vaardigheden is goed te vergelijken met het aanleren van een moedertaal: Alle overdracht vindt plaats via intuïtieve imitatie; speelse brabbeltaal gaat geleidelijk over in een diep, natuurlijk begripsvermogen van de taal(inclusieve complexe nuances zoals dialect en slang). Dit gebeurt meestal zonder
les- en grammaticaboeken. Sterker nog: kinderen “oefenen” nog niet eens bewust! In de gitaarmuziek is dit model van overdracht het meest evident in de blues-muziek.

De meest natuurlijke manier om deze manier van gitaarspel over te brengen bestaat volgens mij daarin om zoveel mogelijk de nadruk op boven genoemde samenspel- momenten te leggen: sessies waarin leerar en leerling afwisselend improviseren en begeleiden; in begin lijken deze sessies voor de buitenstaanders vaak chaotisch maar op langere termijn worden op deze manier de auditieve vaardigheden bevorderd, een authentiek gevoel voor timing en muzikale communicatie worden op
een speelse manier verworven; in het ideale geval wordt ook de eigen creativiteit aangewakkerd.

Uiteraard speelt de songkeuze een belangrijke rol: Deze kan zo veel mogelijk door de leerling zelf worden bepaald; dit is uiteraard goed voor de motivatie! Het uiteindelijke doel bestaat daarin om autonomie van de leerling te bevorderen: De inzicht in opbouw, ritmische en harmonische structuur van songs vormt de noodzakelijke basis voor het muziek maken; dit bevorderd de eigenverantwoordelijkheid die nodig is een persoonlijke speelstijl te ontwikkelen.